In juli was op het Rotterdamse North Sea Jazz Festival een prachtig voorbeeld te horen van de kracht van de beperking. Na de aankondiging dat drummer Payton Crossley van Ron Carters Foursight Quartet geveld was door Covid golfde er een hoorbare teleurstelling door de volgepakte Madeirazaal. Bassist Ron Carter (1937) kreeg bij zijn opkomst weliswaar een welverdiend warm applaus, maar het bleef nog even onrustig, een enkeling liep zelfs weg.
Jazzmusici laten zich echter niet zomaar uit het veld slaan. Het tot trio uitgedunde gezelschap begon aan een vijf kwartier durende set en geleidelijk drong tot het publiek door hoe sprankelend pianist Renee Rosnes, saxofonist Jimmy Greene en bassist Carter samen klonken. Hun individuele talenten kwamen zo mogelijk nog beter tot hun recht en al tijdens het tweede nummer kon je een speld horen vallen in de Madeira. De standard ‘You Are My Sunshine’ liep subtiel over in de door Carter gestreken Eerste Cellosuite van J.S. Bach. Na afloop kon je niet anders dan vaststellen dat op dit podium iets bijzonders had plaatsgevonden.
Ron Carter, die opgroeide in Ferndale onder de rook van Detroit, heeft qua aantal plaatopnames alle records gebroken. Hij speelde niet alleen op jazzalbums, ook pop-, hiphop- en spoken word-artiesten weten hem te vinden. En dan te bedenken dat Carter ooit begon als klassiek cellist. Met dat instrument bleek hij teveel concurrentie te hebben; als zwarte jongeman realiseerde hij zich dat hij nooit voor een belangrijk orkest zou worden gevraagd. Daarom stapte hij over op de contrabas en de jazz. Vanaf dat moment heeft hij nooit meer zonder werk gezeten.
Bij het grote publiek werd Carter bekend toen trompettist Miles Davis hem vroeg toe te treden tot diens baanbrekende tweede kwintet (1963 – 1968). In deze met creatieve geesten gevulde groep speelde Carter een ogenschijnlijk bescheiden maar fundamentele rol. Met zijn solide grondtonen stuwde hij pianist Herbie Hancock, saxofonist Wayne Shorter en bandleider Davis naar hoogten die in de jazz niet eerder bereikt waren. Miles Davis vertrouwde Carter tevens de zakelijke aspecten van het muzikantendom toe: de bassist beheerde de kas, onderhandelde met zaaleigenaren en zag toe op een eerlijke verdeling van de platenroyalty’s.
Het geheim van Ron Carters basspel is zijn dienende inbreng waarmee hij anderen laat gloriëren. Als gastmuzikant weet hij mogelijke impasses van zijn collega’s te doorbreken. Zodra Carter aanvoelt dat een solist op een dood spoor dreigt te belanden, speelt hij een goed geplaatste lage noot die de betreffende muzikant weer op weg helpt. Zonder Ron Carter hadden de ruim 2300 plaatopnames waar hij aan meewerkte beslist anders geklonken.
Carters betrouwbaarheid uit zich niet alleen op muzikaal terrein. In tegenstelling tot veel van zijn musicerende generatiegenoten ging hij zich niet te buiten aan drank en drugs. Hij zorgt dat hij ruim op tijd aanwezig is voor opnamesessies of optredens en hij staat altijd onberispelijk gekleed op het podium. ‘Je speelt niet beter in een kostuum, maar de mensen dénken wel dat je dan beter speelt,’ zegt Carter tegen medemuzikanten die zich al te nonchalant presenteren.
Dankzij zijn 62-jarige staat van dienst heeft Carter in belangrijke mate bepaald hoe een contrabas hoort te klinken. In het met jazzrock experimenterende kwintet van Miles Davis bespeelde hij af en toe een elektrische basgitaar, maar dat ging niet van harte. Af en toe gebruikt Carter een cello of een speciaal voor hem gemaakte piccolobas.
Het is moeilijk om een bassist te vinden die niet door hem is beïnvloed. Carters elegante manier van spelen, zijn inventieve baslijnen en zijn onnadrukkelijke aanwezigheid maken hem tot een geliefde begeleider. Pianist Herbie Hancock (1940), die andere nog actieve veteraan, beschrijft musiceren met Ron Carter als twee zachte armen om hem heen. ‘Dat wil niet zeggen dat hij altijd koos voor de veilige weg,’ voegt de pianist daaraan toe: ‘Carter mag dan het anker van onze band zijn geweest, hij stuurde ons wel regelrecht de storm in.’
In zijn lange loopbaan speelde Carter met de meest uiteenlopende muzikanten. Met voormalige bandleden van Miles Davis vormde hij de groep V.S.O.P. Hij begeleidde Chick Corea, Horace Silver, Eric Dolphy, James Brown, Billie Joel, Paul Simon en vele anderen. Toen hiphopcollectief A Tribe Called Quest hem uitnodigde voor een gezamenlijke sessie vroeg Carter aan zijn zoon wie dat waren en zegde vervolgens toe. ‘Het is mijn taak om de muziek een richting op te sturen die een ander niet kan bedenken,’ aldus de 85-jarige Amerikaanse bassist die blijft zoeken naar de perfecte noot.
Een greep uit de vele albums van en met Ron Carter:
Skyline – Ron Carter, Jack DeJohnette, and Gonzalo Rubalcaba (5Passion Records, 2021)
Dit Grammy Award-winnende album bewijst dat Ron Carter nog altijd topkwaliteit levert.
Seven Steps To Heaven – Miles Davis Quintet (Sony Jazz, 1963)
Miles Davis wist precies welke muzikanten hij nodig had. Het second great quintet combineerde vrijheid, vernieuwing en discipline.
Soul 69 – Aretha Franklin (Atlantic Records, 1969)
Aretha Franklin voelde zich thuis in alle stijlen. Op dit album zong ze vooral jazz en blues. Ron Carter noemt dit zelf een van zijn favoriete platen.
Pieces Of A Man – Gil Scott-Heron (Flying Dutchman Records, 1971)
Dichter, muzikant Gill Scott-Heron maakte als spoken word artist indruk met zijn strijd voor de burgerrechten. Dankzij Ron Carters inbreng kwam de muziek net zo goed op stoom als de teksten.
The State Of The Tenor – Joe Henderson (Blue Note, 1986)
De mooie klank van Ron Carter komt het best tot uiting in een kleine bezetting. De contrabas is hier een onmisbaar steunpunt tijdens improvisaties en geeft tenorsaxofonist Joe Henderson de kans om op te stijgen.
Kronos Quartet – Monk Suite – Savoy (1992)
De strijkers en de contrabas verrijken de muziek van Thelonious Monk en geven bekende nummers als ‘Crepuscule With Nellie’ en ‘Round Midnight’ nieuwe glans.
Op 7 november speelt het Ron Carter kwartet in het Amsterdamse Bimhuis.
Tiny Desk Concert ter ere van Ron Carters 85ste verjaardag:
Herbie Hancock, Ron Carter and Billy Cobham – ‘Walkin’:
Ron Carter Trio – ‘Samba de Orpheus’: