De oostelijke brandgrens in Rotterdam

Het eerste gebouw dat opvalt aan het  begin van de oostelijke route is het Oosterbad. Voor de oorlog werd hier geschiedenis geschreven door Rie Mastenbroek en Willy den Ouden die op spectaculaire wijze oude zwemrecords braken. Tijdens de Olympische Spelen van 1936 deden ze het boven verwachting goed. Rie Mastenbroek heeft overigens niet lang plezier gehad van haar medailles; al haar bezittingen verdwenen in 1940 in de vlammenzee. Het zwembad zelf bleef gespaard. Op de gevel van het Oosterbad staat, met een knipoog naar het bevrijdingslied van Vera Lynn: ‘We’ll Swim Again.’

Willy den Ouden, Rie Mastenbroek, Jo Timmermans en Jopie Selbach
Willy den Ouden, Rie Mastenbroek, Jo Timmermans en Jopie Selbach in 1936

De Nieuwe Plantage stond voor de oorlog bekend als het Gashouderspark, waar wijkbewoners konden flaneren, fietsen of op een bankje van de zon genieten. Grote delen van het park raakten beschadigd door de bommen. Toen later in de oorlog de situatie nijpender werd, kapten mensen bomen om het hout te kunnen verstoken. Nu is het park een wijkpark en een doorgangsroute in Kralingen.

De Nieuwe Plantage
De Nieuwe Plantage

Het herdenkingsmonument De steen van de miljoenen tranen van Truus Menger-Oversteegen werd onthuld op 12 mei 1990. Het granieten beeld, met een kleine fontein, staat op de plek waar de brand stopte. Het bombardement duurde een kwartier, maar de brand die het centrum in de as legde, heeft nog dagen gewoed. Op de hoek van de Willem Ruyslaan en de Oudedijk is dat nog goed te zien. Truus Menger is een voormalige Amsterdamse verzetsstrijdster, Willem Ruys was een Rotterdamse reder, die in de oorlog het verzet steunde. Hij werd als notabele Rotterdammer gegijzeld en samen met vier anderen als represaillemaatregel geëxecuteerd.

De steen van de miljoenen tranen
De steen van de miljoenen tranen

De Schoutenstraat, een typische middenstand-straat, verdween vrijwel geheel van de kaart. De straat liep voor het bombardement in mei 1940 van de Oostzeedijk naar de Weteringstraat. Een klein gedeelte van de straat bij de Oostzeedijk bleef tot 1990 bestaan. In 1990 werd de naam ingetrokken. Hier bevond zich de Onvervalste Melkinrichting Rotterdam.

Tegenover de korenmolen bevond zich aan het Oostplein de Marinierskazerne. Avontuurlijke jongens meldden zich vanuit het hele land aan in de hoop iets van hun leven te maken en iets van de wereld te zien. De mariniers deden dappere pogingen om de Duitsers tegen te houden, maar waren tegen zoveel overmacht niet opgewassen.

Oostplein
Oostplein

Het Boerengat aan de Oostzeedijk was sinds 1860 een café. Het overleefde het bombardement en is tegenwoordig een restaurant. Naast het Boerengat bevindt zich, verscholen achter een muur, een oude Joodse begraafplaats. Volgens de plaquette werd de begraafplaats in 1696 in gebruik genomen en is hij in 1820 weer gesloten. Er staan nog 195 grafstenen.

Joodse begraafplaats
Joodse begraafplaats

Rotterdam had vlak voor de oorlog een zeer modern uitgeruste brandweer met maar liefst zeven grote spuitwagens waar je zelfs een wolkenkrabber mee zou kunnen blussen. Tot grote frustratie van de brandweerlieden konden ze in mei 1940 maar weinig uitrichten.  Er was geen redden meer aan. De brandweer kwam handen tekort om alle vuurhaarden te bestrijden. Uit een groot deel van de regio kwamen brandweermensen naar Rotterdam. De brandgrens kruist de Oostzeedijk driemaal, de dijk kon de vlammen niet keren.

Station Rotterdam Maas
Station Rotterdam Maas

De Remise Kralingen bestaat sinds 1905. Vanaf 1927 waren alle Rotterdamse wijken met elkaar verbonden via tramlijnen van de RET. Dat was nodig ook, al was het maar om de treinstations met elkaar te verbinden. Wie vanuit Utrecht naar Rotterdam reisde, stapte uit bij het Maasstation (ongeveer op de plaats waar Tropicana zit). Het Maasstation werd zwaar getroffen, maar was nog wel te gebruiken. Vanaf de jaren vijftig liepen alle spoorlijnen naar Rotterdam Centraal en kon het Maasstation definitief worden gesloopt. Zo eindigt deze tocht waar hij begon: aan de oevers van de Maas. De rivier die alles heeft gezien, was als enige in staat was om de brand een halt toe te roepen. De eeuwig stromende Maas vormt de zuidelijke route van de Rotterdamse Brandgrens.

 

Foto van Johan Bakker

Johan Bakker

Music is the leitmotiv in Johan Bakker’s life. He was introduced to Debussy’s piano compositions before he was even born, and as a toddler he preferred singing songs to playing with toy cars. During a period of illness.. Read the full biography