Bret Easton Ellis (1964) heeft zijn lezers dertien jaar laten wachten op Scherven. De voorlaatste romans van de Amerikaanse auteur zakten na een krachtig begin na enkele hoofdstukken in en de verwachtingen waren daarom al niet zo hoog meer.
In Scherven keert Ellis, net als in zijn debuut Less Than Zero terug naar zijn high school in Los Angeles. Scherven is opgezet binnen een vernuftig krachtenspel van feit en fictie. De terugblikkende hoofdpersoon heeft de naam van de auteur en af en toe dropt hij de titels van zijn romans American Psycho en Less Than Zero.
In een ingrijpend veranderde samenleving valt eens te meer op hoe bevoorrecht het leventje van de rijke witte studenten aan Buckley in feite is. Hoe serieus deze jongeren de Amerikaanse literatuurhistorie ook bestuderen, ze zijn doof en blind voor de rest van de mensheid. De zorgeloze sleur van recreatieve drugsinname, overvloedig seksueel verkeer en grenzeloze verspilling wordt slechts even doorbroken door nieuwsberichten over ‘de Treiler’, een sadistische seriemoordenaar die het op tieners in de omgeving heeft voorzien.
De roman begint op stoom te komen als vanuit het niets een nieuwe leerling plaatsneemt in de klas van Bret en zijn vriendenclub. Bij de hoofdpersoon groeit vanaf dat moment de overtuiging dat deze populaire en knappe Robert Mallory niemand minder dan de beruchte Treiler-moordenaar is.
Ellis neemt zijn lezers mee in deze gekmakend overtuigende gedachtegang. De moorden verlopen volgens een vast patroon: huisdieren verdwijnen en duiken gruwelijk verminkt weer op, slachtoffers krijgen zwijgende telefoontjes voordat ze worden ontvoerd en enkele weken later dood en gehavend teruggevonden. Als dit klasgenoot Matt overkomt (met wie de biseksuele Bret in het geheim het bed deelt) zorgt dat voor een verder oplopende spanning die hoofdstukken lang voortduurt.
Met die spanning neemt ook de verbazing toe die via verbijstering geleidelijk overgaat in irritatie. Waarom spreekt Bret zich niet uit? Waarom houdt hij alle informatie voor zichzelf? Waarom meldt hij zich niet bij de politie? De wezenloze reactie van Brets vriendengroep roept vooral weerzin op. Niemand lijkt zich het lot van de vermoorde klasgenoot echt aan te trekken. Alle aandacht is gericht op een te organiseren welkomstfeest voor hun nieuwe medeleerling Robert.
De hoofdpersoon probeert zijn angsten te bezweren door het innemen van een gestage stroom Valiumtabletten. Een goede nachtrust mag dan belangrijk zijn, het boek zou gebaat zijn geweest bij minder afgevlakte emoties. Een bezoek aan de vader van Brets vriendin Debbie, een filmregisseur die geïnteresseerd lijkt te zijn in een script van de jongen, loopt uit op onvrijwillige seks in een hotelkamer. Bret haalt zijn schouders op en hoopt slechts dat een en ander leidt tot een filmcontract.
Je gunt de doelloos in dure auto’s rondrijdende zeventienjarigen enige verwondering over het menselijk bestaan. Als de hemeltergend hedonistische feesten rond verwarmde buitenbaden maar blijven doorgaan dreig je zelfs begrip te krijgen voor de seriemoordenaar die deze zielloze patronen doorbreekt.
Of Robert wel of niet de Treiler is blijft tot aan het einde van het boek ongewis. Of die spanning opweegt tegen het je onderdompelen in honderden bladzijden puberale zelfliefde en escapistische stompzinnigheid is nog maar de vraag.
En dan hebben we het nog niet eens gehad over de gedetailleerde manier waarop Bret Easton Ellis de mishandeling van onschuldige dieren beschrijft. Tip: slik voor het lezen een Valiumtablet.
Scherven – Bret Easton Ellis. Vertaald door Robbert-Jan Henkes. Uitgeverij Ambo|Anthos, Amsterdam, 2023. 575 bladzijden. € 27,99