Afgelopen najaar vertelde Keith Jarrett (1945) in een interview met de New York Times waarom hij al enige tijd niet meer in de openbaarheid is verschenen. In 2018 kreeg de Amerikaanse pianist tot twee keer een beroerte waardoor hij zijn linkerhand niet meer kan gebruiken.
Jarrett onderbrak zijn imposante carrière eind jaren negentig ook al eens omdat hij leed aan het chronisch vermoeidheidssyndroom. Daarvan herstelde hij weer en de afgelopen twee decennia gaf de pianist nog vele memorabele concerten en voegde hij een flink aantal mooie albums toe aan zijn toch al indrukwekkende oeuvre.
Deze keer lijkt het doek echter definitief gevallen te zijn voor de onnavolgbare toetsentovenaar. Op het onlangs verschenen Budapest Concert laat Jarrett nog een keer horen waartoe hij in staat was. Dat Jarrett koos voor dit concert is veelzeggend: de pianist heeft Hongaarse wortels en zijn recital in de Béla Bartók Nationale Concertzaal in 2016 voelde voor hem als thuiskomen.
Jarretts soloconcerten waren volledig geïmproviseerd, maar verliepen wel volgens een vast patroon. De eerste anderhalf uur leken nog het meest op een muzikale worsteling met zichzelf en met zijn vleugel. Jarrett eiste van zijn publiek volledige aandacht en wilde niet gestoord worden door gekuch, geroezemoes of geklik van fotocamera’s. Op het podium concentreerde hij zich minutenlang in stilte voordat hij daadwerkelijk aanviel op de toetsen. Muzikaal gezien kon het vervolgens alle kanten opgaan, van complexe, ondefinieerbare toonreeksen tot een kernachtige blues met een bezielde timing. Als zijn publiek hem ademloos had gevolgd op zijn muzikale reis naar boven, beloonde hij het met toegiften in de vorm van huiveringwekkend mooie bewerkingen van volksliedjes en jazzstandards.
Het concert in Budapest begint met een onheilspellend klinkende, harmonisch en ritmisch gecompliceerde suite. Het tweede stuk is lichter en meer lyrisch van toon en bevat herkenbare muzikale knipogen. Het album sluit af met twee stukken die Jarrett vaker heeft gespeeld, maar die in de wetenschap dat dit de laatste keer was, meer betekenis krijgen. De meester speelt een lange versie van ‘It’s A Lonesome Old Town’ en het ronduit prachtige ‘Answer Me, My Love’. Jarrett was zo tevreden over het concert dat hij deze registratie bestempelde tot zijn ‘nieuwe gouden standaard’.
Hoewel Keith Jarrett niet graag praat over zijn diepste zielenroerselen, is bekend dat hij is aangesloten bij de Christian Science Church (niet te verwarren met de Scientology-beweging). In deze kringen beschouwt men ziekte als het rechtstreekse gevolg van een verstoorde verhouding met God. Jarrett herstelde van zijn vermoeidheidssyndroom door te werken aan die relatie. In de spaarzame uitleg die Jarrett geeft over zijn muziek, wijst hij op de goddelijke oorsprong ervan: “Ik geef slechts door wat mij van boven wordt aangereikt.” In die wetenschap is beter te begrijpen hoe serieus Jarrett zijn muziek neemt en waarom hij van zijn publiek diezelfde aandacht eist. Elk concert is een strijd met de verstoorde balans in de kosmos en Jarrett gaat zijn piano letterlijk te lijf en maakt daarbij nadrukkelijke geluiden die ook op zijn albums te horen zijn.
In dit nieuwste ziekteproces is niets uit te sluiten, maar de liefhebbers van Jarretts muziek zullen het voorlopig moeten doen met materiaal dat voorhanden is en dat is gelukkig veel. Jarretts productie valt ruwweg uiteen in drie groepen: soloconcerten, triobewerkingen van jazzstandards (met de vorig jaar overleden bassist Gary Peacock en drummer Jack DeJohnette) en klassieke pianoalbums met muziek van Bach, Mozart, Händel, Sjostakovitsj en Béla Bartók. In die laatste categorie stelt Jarrett zich nadrukkelijk op in dienst van de componist en laat hij zijn ongecontroleerde bewegingen en kreungeluiden achterwege.
Budapest Concert
Keith Jarrett – ECM
‘Answer Me My Love’:
