Het Beethoven-jaar mag dan grotendeels in het water zijn gevallen, dat lot blijft het Stravinsky-jaar  bespaard. Iedereen zag ruim van te voren aankomen dat van festiviteiten rondom de 50 jaar geleden gestorven componist geen sprake kan zijn. Liefhebbers van het werk van Igor Stravinsky (1882 – 1971) moeten het doen met online-bijeenkomsten, radio-uitzendingen en twee verzamelboxen die een overzicht laten horen van de carrière van de in Rusland geboren componist.

Warner Classics presenteert de 23-delige Igor Stravinsky Edition met muzikale hoogtepunten. Simon Rattle, Charles Dutoit, Natalie Dessay, Dawn Upshaw en Gidon Kremer spelen en dirigeren naast Stravinsky’s bekende werken, zelden gespeelde stukken als de ‘Pianosonate in fis’ (1903), ‘Movements voor piano en orkest’ (1959) en ‘Perséphone’ (1933). Al met al dertig uur muziek in prima uitvoeringen.

Igor Stravinsky Edition

Igor Stravinsky EditionDeutsche Grammophon steekt eerder uitgebrachte albums waarop Pierre Boulez (1925 – 2016) Stravinsky dirigeert in een nieuw jasje. Het enthousiasme dat Boulez wist op te roepen voor Stravinsky’s muziek is nog te horen op live-opnames waar het publiek de dirigent verwelkomt als was hij een popster. Boulez lijkt ‘De Vuurvogel’ hierdoor met een extra dosis passie te lijf te gaan.

Boulez’ empatische aanpak van Stravinsky’s muziek is tot op de dag van vandaag aanstekelijk. Boulez voelde Stravinsky’s bezielde, door jazz geïnspireerde ritmes beter aan dan veel andere dirigenten. Dat laat hij bijvoorbeeld merken in opzwepende uitvoeringen van ‘Petroesjka’ en ‘Le Sacre du Printemps’.

Boulez conducts Stravinsky

Boulez conducts StravinskyStravinsky’s ster begon pas echt te stralen na zijn ontmoeting met Sergej Djagilev (1872 – 1929) in Parijs. In 1910 vroeg de artistiek leider van het Russische dansgezelschap ‘Ballets Russes’ de componist om muziek te schrijven voor zijn ballet ‘De Vuurvogel’. De samenwerking verliep naar wens en het volgende project werd een ballet over een heidens lenteritueel. ‘Le sacre du Printemps’ ging op 29 mei 1913 in première in het Théâtre des Champs-Elysées in Parijs. De toeschouwers reageerden verontwaardigd en luidruchtig op het in hun ogen provocerende ballet en de ‘primitieve’ ritmes.

Ondanks, maar zeker ook dankzij deze tumultueuze start, groeide ‘Le sacre’ uit tot een van de bekendste en meest geprezen moderne muziekstukken. Na het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog verbleef Stravinsky enige tijd in Zwitserland. In de composities uit die periode verwerkte hij Russische poëzie en volksverhalen.

Stravinsky bleef zich voortdurend muzikaal vernieuwen. Als componist was hij eigenzinnig en bij geen enkele muzikale stroming in te delen. Hij had weinig affiniteit met de twaalftoonsmuziek van zijn tijdgenoot Arnold Schönberg, hoewel hij zich daar op latere leeftijd alsnog aan waagde. Meer waardering had hij voor swingende Amerikaanse ragtime-muziek. Stravinsky en zijn Europese publiek groeiden uit elkaar, maar in Amerika nam de belangstelling voor zijn muziek juist toe. In de jaren dertig emigreerde de componist en dirigent dan ook met zijn gezin naar de Verenigde Staten.

Art work based on Picasso's portrait of Stravinsky

Kunstwerk geïnspireerd door Picasso’s portret van StravinskyStravinsky’s Russisch-Orthodoxe geloofsbeleving is terug te horen in ‘De Psalmensymfonie’ die hij schreef ter gelegenheid van het vijftigjarig bestaan van het Boston Symphony Orchestra. Naarmate hij ouder werd, hechtte Stravinsky meer waarde aan zijn orthodoxe wortels: ‘Religieuze muziek zonder geloof is vulgair,’ meende hij.

In zijn latere leven verdiepte Stravinsky zich in het werk van Anton Webern (1885 – 1945) en Johann Sebastian Bach (1685 – 1750). In de opera ‘The Rake’s Progress’ en de aan de stad Venetië opgedragen cantate ‘Canticum Sacrum’ zijn die invloeden terug te horen. Op 6 april 1971 overleed Igor Stravinsky in zijn New Yorkse appartement. Zijn uitvaartdienst vond plaats in de Santi Giovanni e Paolo basiliek in Venetië. De componist ligt begraven op het eilandje San Michele.

Igor Stravinsky: Edition

Various artists – Warner Classics (23CD) 

 

Boulez Conducts Stravinsky

Pierre Boulez – Deutsche Grammophon (6 CD)