Na twee jaar schichtig langs elkaar heen schuifelen is het wennen om weer in een volgepakte zaal te staan. De eerste act in de Grote Zaal van TivoliVredenburg is het Bill Laurence trio. De Britse pianist lijkt overdonderd door het enthousiasme van het publiek. Het energiek spelende trio reageert door er nog een schepje bovenop te doen. De musici worden twee keer teruggeroepen voor een toegift.
De roltrappen naar de Hertzzaal vormen bijna een Stairway to Heaven. Dorian Dumont soleert voor een goedgevulde, stille zaal. De pianist brengt een akoestische hommage aan de elektronische muziekpionier Aphex Twin. Dumonts bluesy ritmische patronen houden het midden tussen de muziek van Claude Debussy en Brad Mehldau. De stilte wordt af en toe onderbroken als een deur naar een belendende zaal met totaal andere muziek zich opent.
In de Pandora heeft Gino-Cochise een groep van zielsverwanten om zich heen verzameld. Het contrast met de verstilling van de Hertzzaal is groot. De tonen uit de basversterker splijten mijn middenrif. Ondanks het volume van de groep zijn de communicatieve vermogens van de leider gering. Hij speelt bovendien zo lang dat de na hem geprogrammeerde Chelsea Carmichael nauwelijks tijd heeft om zich voor te bereiden op haar gig. Dit is pas het tweede optreden van haar eigen band, vertelt ze. De Londense saxofonist brengt een aanstekelijke mix van Jamaicaanse grooves en spirituele jazz. De Pandorazaal stroomt intussen griezelig vol.
Tijdens een vorige Transition-editie liet de Britse pianist Chris Illingworth het op het moment suprême afweten wegens darmklachten, nu neemt hij dankbaar revanche. Zijn band GoGo Penguin sluit de eerste avond waardig af met meeslepende eigentijdse rockende jazz.
De tweede festival-dag in Utrecht begint om 14.30 uur. Bandleider Jan Garbarek stelt zich op als saxofoon-spelende middenvelder. Hij begint op de gebogen sopraansax en neemt gedurende zijn twee uur durende concert af en toe zijn tenorsax ter hand. In de sferische jazz van de Jan Garbarek Group zijn invloeden te horen uit Noorse volksmuziek, Arabische toonsoorten en Indiase ritmes. Drummer en percussionist Trilok Gurtu speelt op uiteenlopende slaginstrumenten met als klap op de vuurpijl een emmer hoog opspattend water. Yuri Daniel verrast het publiek met een heuse slapping bass-act en toetsenist Rainer Brüninghaus speelt in zijn eentje een snelle virtuoze boogie en blues. De luchtige intermezzo’s verhogen het ontroerende effect van de lyrische schoonheid van Garbareks muziek.
Iman Spaargaren schreef naar aanleiding van het vijftigjarig bestaan van de BIM (de beroepsgroep van improviserende musici) een drieluik over de opkomst, bloei en ondergang van Europa. Spaargaren voert zijn compositie uit met improviserende musici die uit een breed geluidsspectrum putten van klassieke wals tot groovy jazz.
In de Grote Zaal brengt saxofonist Jasper Blom met een groot gezelschap een ode aan het icoon van de vrije jazz in Nederland Misha Mengelberg (1935 – 2017). De muzikanten blijven staande in de chaos omdat de basis in orde is: de groep swingt als een malle. Zodra het sentiment de overhand dreigt te krijgen, gaan ze weer schuren. Oscar-Jan Hoogland gooit een handvol knikkers op de snaren van de vleugel en rent met megafoons als loopstations door de zaal. Han Bennink, die meer energie uit zijn cajón weet te halen dan veel andere drummers uit een uitgebreid slagwerk, staat op en zingt de Mengelbergklassieker: ‘De sprong, o romantiek der hazen.’ Later op de avond delen Bennink en trompettist Ian Cleaver het podium nogmaals, nu met gitarist Durk Hijma, bassist Jos Machtel en saxofonist Ben van Gelder in de Herz.
In de toch al hete Hertzzaal speelt het Kika Sprangers-kwintet een hartverwarmende set. Het geluid van de sopraan- en altsax van de bandleider valt prachtig samen met de woordloze zang van Anna Serierse. Kika Sprangers gebruikte de afgelopen jaren voor het schrijven van mooi nieuw materiaal: ‘Het enige dat ons op de been hield tijdens de pandemie was onze verbeeldingskracht.’
Drummer Adam Nussbaum, basisst Hein van de Geyn en gitarist Ed Verhoeff brengen een geslaagd eerbetoon aan gitarist John Abercrombie in Cloud Nine. De naam van de zaal past uitstekend bij deze muzikale hemelvaart.
Transition Festival: 25 en 26 maart 2022, TivoliVredenburg, Utrecht