De kracht van het Franse lied

Toen Philippe Elan (1960) door het Residentie Orkest werd gevraagd om op te treden in de Haagse popzaal Het Paard, hoefde hij niet lang na te denken. Deze rijke uitvoeringen van Franse chansons staan nu op het album Ma France. De zanger die al 33 jaar in Nederland woont, voelt zich nog altijd nauw verbonden met de Franse cultuur. We zochten de chanteur op in zijn Amsterdamse woning voor een gesprek over de kracht van het Franse lied. Zijn partner Gijs serveerde de thee.

Hoe kwam de samenwerking met het Residentie Orkest tot stand?

Dit orkest probeert zoveel mogelijk drempels voor een potentieel publiek weg te halen. Zo organiseren ze concerten in zalen waar mensen ontspannen luisteren met een drankje in de hand. Ze vroegen mij voor dit project, waarbij ik zelf het repertoire mocht uitkiezen. Hoewel ik het spannend vond om in Het Paard op te treden, merkte ik vanaf het begin dat de sfeer goed was. Pas nadat we de opnames hadden beluisterd, die we voor de zekerheid hadden gemaakt, besloot artistiek directeur Sven Arne Teppel ermee naar de platenmaatschappij te gaan. Gelukkig waren zij net zo enthousiast als wij.

Tot nu toe nam je albums op met kleine ensembles. Vereist het zingen met een orkest een heel andere aanpak?

Als je met vijftig muzikanten werkt, moet je voortdurend alert zijn, omdat je de trein niet mag missen. Ik zing deze liederen echt met hart en ziel. Bij ‘Amsterdam’ van Jacques Brel ga ik voluit en geef ik me volledig. Maar ik durf ook zachtjes te zingen; dit orkest stelt me in staat om een lied heel intiem uit te voeren. Als het goed is, hoor je vooral de passie die ik heb voor dit repertoire.

Zing je ook eigen werk?

Ik heb een lied van Anni-Frid Lyngstad in het Frans bewerkt voor dit album. Zij is een grote liefde van me. Anni-Frid was de donkerharige zangeres van Abba, de Zweedse groep die ik altijd zeer gewaardeerd heb. Met Anni-Frid heb ik af en toe contact. Ze heeft mijn uitvoering gehoord en ze vond het prachtig, liet ze me weten.

‘A ma mère enfouie’ zit vol muzikale dramatiek, waar gaat de tekst over?

Een man staat bij het graf van zijn moeder. Coupletten lang haalt hij herinneringen op aan haar. In het refrein stelt hij verdrietig vast: ‘Nu lig je hier in de grond.’ Pas aan het eind van het lied realiseert hij zich waarom al die herinneringen bij hem bovenkomen: ‘Je lichaam mag dan in de aarde liggen, maar jij bent hier in mijn hart.’

Zijn de grote levensvragen in Franse chansons prominenter aanwezig dan in bijvoorbeeld Engelstalige liedjes?

In Frankrijk hebben we enkele voortreffelijke tekstdichters gehad, zoals Jean Ferrat en Leo Ferré. Ze schreven niet alleen over grote thema’s als leven en dood, maar ook over de maatschappij en over sociale ontwikkelingen. Op dit album zing ik ‘La Montagne’ van Ferrat. In de Nederlandse versie ‘Het Dorp’ heeft het een nostalgische, bijna sentimentele tekst gekregen, maar in de oorspronkelijke versie zit maatschappijkritiek. Ik hecht veel waarde aan liedteksten, ik kan een lied alleen zingen als ik me ook in de woorden kan vinden.

Wat spreekt je zo aan in ‘Mon Dieu’?

De wanhopige hoofdpersoon vraagt in dit lied aan God of zijn geliefde langer mag blijven leven, al is het maar een dag. Ik ben katholiek opgevoed. Hoewel ik niet meer verbonden ben aan de kerk, zit ik graag, waar ik ook ben, in verlaten kerkgebouwen om rust en stilte te vinden. Ik denk nog vaak aan mijn gestorven moeder, die me deze wijsheid meegaf: ‘Je hoeft het niet met de Paus eens te zijn om te kunnen geloven.’ .

Ma France : Chansons symphoniques

Philippe Elan, Residentie Orkest, Jurjen Hempel – Challenge Classics