Vrijdag 7 juli
De zalen in Ahoy mogen dan groter zijn geworden, de drukte is meer dan evenredig toegenomen. North Sea Jazz is onverminderd populair en dat betekent dat je nog beter moet bedenken wie je graag wilt zien en horen om niet voor een dichte deur te belanden. Het grootste overdekte jazzfestival ter wereld, begon al lekker vroeg. De thermometer tikte deze vrijdag 30 graden aan in het zonovergoten Rotterdam.
Pianist Fergus McCreadie zorgde voor enige verkoeling door met zijn trio verstilde muziek te spelen die is beïnvloed door de natuur en de volksmuziek van Schotland. Drummer Stephen Henderson en bassist David Bowden begeleidden verfijnd. Iets meer variatie en vuurwerk had wel gemogen.
De organisatie trok alles uit de kast om de herdenking van de afschaffing van de slavernij, dit jaar 150 jaar geleden, vorm te geven. Niet alleen de Amerikaanse jazz is beïnvloed door muziek uit andere continenten, de Nederlandse jazz is gestempeld door Surinaamse, Indische en Arabische muziektradities. Het Metropole Orkest voerde in de Amazon het ambitieuze project ‘De Diaspora Suite’ uit. Shirma Rouse en het Zo! Gospel Choir verzorgden een overrompelende opening met het opbeurende lied ‘Stand up’. Fluitist Ronald Snijders, onvermoeibaar pleitbezorger van door Surinaamse muziek beïnvloedde jazz kreeg eveneens de handen op elkaar. De bijdrage van de in Pakistan geboren in Amerika verblijvende Arooj Aftab zorgde voor een contemplatieve pas op de plaats. Tussen de muzikale bijdragen door lazen Glenn Helberg, Karin Amatmoekrim en Sheila Sitalsing teksten voor van Anton de Kom, Anil Ramdas en Joceline Clemencia. Het gospelachtige duet ‘I Wish I Knew How It Would Be To Feel Free’ van Corinne Bailey Rae en Laura Mvula was een van de hoogtepunten.
Mavis Staples denkt op haar 83ste nog niet aan ophouden. In de jaren 60 streed ze zij aan zij met Dr. Martin Luther King voor gelijke burgerrechten. Bijna zestig jaar later overtuigde ze in de Hudsonzaal nog altijd met liederen vol hoop en troost: ‘Je zou het misschien niet zeggen, maar alles komt goed!’
Drummer en bandleider Terri Lyne Carrington schrok van het geringe aantal vrouwelijke componisten in het jazz-standaardwerk The Real Book en besloot een aanvulling te maken met 101 door vrouwen geschreven stukken New Standards. Carrington trad op het podium van de Hudson aan met een eigen formatie die werd aangevuld met gastsolisten zangeres en bassist Esperanza Spalding (‘artist in residence’ op deze editie), saxofonist Tineke Postma (vertegenwoordigd in New Standards) en de nieuwe ster aan de horizon Lakecia Benjamin. De groep begon gedurfd met een stuk waarin de bandleden hun vrijheid uitbundig vierden, maar schoof in aanwezigheid van vocalist Michael Mayo op naar toegang toegankelijker registers. Toen toetsenist Kris Davis plaatsnam achter de Fender Rhodes leken de hoogtijdagen van de jazzrock te herleven. De vlam sloeg in de pan vanaf het moment dat de in een futuristisch goudkleurig kostuum gestoken saxofonist Lakecia Benjamin oerkrachten aanboorde met haar overweldigende improvisaties.
Het Jazz At Lincoln Center Orchestra is gemarineerd in de jazztraditie. Bandleider Wynton Marsalis leverde zijn bijdragen bescheiden vanuit de achterste regionen. Het grote orkest speelde uiterst gedisciplineerd en hield de spanningsboog 60 minuten strak. Saxofonist Sherman Irby maakte indruk met geraffineerd opgebouwde bluesimprovisaties. Trombonist Vincent Gardner is een echte verhalenverteller op zijn instrument. Ook de enige vrouw in dit gezelschap, Alexa Tarantino werd tijdens haar klarinetsolo vanuit de zaal enthousiast toegejuicht. De muzikanten keken met zichtbare bewondering naar elkaar. Grootmeester Marsalis zelf bewees op een verbluffende manier dat zijn lipspanning nog altijd dik in orde is.
Dave Hollands New Quartet, waarbij opnieuw pianist Kris Davis achter de toetsen zat, besloot met een sterke set waarin avontuur en gedegen vakmanschap naadloos samenvielen, de eerste festivaldag.
Zaterdag 8 juli
Wolfert Brederode schreef de suite Ruins and Remains naar aanleiding van de herdenking van de beëindiging van de Eerste Wereldoorlog. De pianist en componist nam het gelijknamige album voor het ECM-label op met drummer Joost Lijbaart en het Matangi Strijkkwartet. In de Madeirazaal werd de subtiel uitgevoerde compositie wreed verstoord door een op een lagere verdieping opgestelde marching band. Bezoekers probeerden zich nog een tijdje voor dat geweld af te sluiten, maar na tien minuten liepen de eerste mensen geërgerd weg. Volgens de organisatie was op dat moment niets meer aan de situatie te doen.
Teus Nobel memoriseerde in de Missouri zijn voorlaatste optreden op North Sea Jazz vier jaar geleden toen zijn vader net was overleden. ‘Op de voorste rij bleef een stoel nadrukkelijk leeg.’ Deze editie trad de trompettist aan met een sterke formatie waarmee hij zijn project Human First uitvoerde. Nobel begon zijn optreden in een bescheiden kwartetbezetting met pianist Alexander van Popta, bassist Jeroen Vierdag en drummer Tuur Moens. Na een half uur sloten gitarist Teis Semey en tenorsaxofonist Lennert Baerts zich bij hen aan voor de uitvoering van Nobels geslaagde compositieopdracht ‘Human First’. De muzikale variatie was groot en dankzij de goed doordachte opbouw en het hechte samenspel van de zes musici bleef het publiek geboeid luisteren.
Het Fred Hersch trio, dat met bassist Drew Gress en drummer Joey Baron kan bogen op 75-jaar gezamenlijke speelervaring, klonk in de Madeira prima tijdens stevige stukken. Vanaf het moment dat de pianist aan een op Bach geënt solo-intro begon, drongen hinderlijke klanken uit belendende zalen door. Conclusie: verstilde muziek komt niet meer tot zijn recht in de verbouwde Madeira.
Brandee Younger die de harp een volwaardige plek heeft gegeven in de jazz, stond in de veel te kleine Murrayzaal, gelukkig kon fotograaf Ron Beenen naar binnen.
Hanna Marieke maakte haar debuut op North Sea Jazz. De Utrechtse zangeres/pianist en haar medemuzikanten zullen het als een opsteker hebben beschouwd, maar hun optreden voor een luid kakelend publiek dat meer geïnteresseerd was in eten en drinken dan in muziek kwam vanaf het in de zomerzon opgestelde podium niet optimaal tot zijn recht.
Voor het hoogtepunt van de zaterdag moesten we de Madeira opnieuw een kans geven. Saxofonist Lakecia Benjamin had tijdens optredens eerder op de dag in deze zaal al vastgesteld dat het bij haar anders moest gaan. ‘Wij willen hier een feestje bouwen,’ zei ze toen ze begon aan een energiek optreden, ‘en we proberen liefde te verspreiden.’ De saxofonist en haar begeleiders drummer EJ Strickland, bassist Ivan Taylor en toetsenist Zaccai Curtis gaven zich voor de volle honderd procent in een programma waar ze nummers van Benjamins laatste album Phoenix combineerden met de John Coltrane klassiekers ‘My Favorite Things’, ‘Alabama’ and ‘A Love Supreme’. Halverwege zette Benjamin een meeslepende versie van ‘Amazing Grace’ neer. ‘Als meisje zag ik een clip van D’Angelo op North Sea Jazz en ik dacht: ooit wil ik op dat podium staan. Vandaag is het eindelijk zo ver.’ Het lijkt erop dat Lakecia Benjamin en North Sea Jazz dit weekend samen aan een mooie toekomst zijn begonnen.
Zondag 9 juli.
Nadat Samara Joy grote namen als Beyoncé, Adele, Lizzo en Taylor Swift passeerde en een Grammy Award in ontvangst mocht nemen voor haar album Linger Awhile steeg haar roem snel. De Hudson zat tot in de gangpaden vol en de Amerikaanse zangeres stelde het publiek niet teleur. Joys stem is krachtig, haar bereik enorm en haar podiumpresentatie uitstekend. Tijdens solo’s van de leden van haar strak-spelende begeleidingsband deed ze respectvol een stapje opzij.
In de Nile bracht de Sven Hammond Big Band samen met een reeks solisten een eerbetoon aan Ray Charles (1930-2004), die zelf vier keer op North Sea Jazz in Den Haag speelde. Berget Lewis maakte een verpletterende indruk met soulvolle uithalen die getuigden van levenslust en muzikale durf. Rhythm & Blues-songs als ‘What I’d Say’, ‘Unchain My Heart’ en ‘I Got a Woman’ deden de temperatuur in de Nile stijgen. Intussen openden de hemelsluizen zich boven barbecues en eettentjes. Doorweekte buitenmensen vluchtten de toch al volle zaal in.
In de andere grote zaal, de Maas, speelde het Metropole Orkest muziek uit Curaçao. ‘Je moet mensen eren als ze nog leven,’ sprak zangeres Izaline Calister, ‘Gelukkig is dat bij componist Rudy Plaate het geval. Zijn geheugen laat hem soms in de steek, maar zijn muziek herkent hij nog.’ Naast werk van Plaate speelde het orkest composities van Jan Gerard Palm (1831-1906) en enkele van diens nazaten. Curaçao heeft een indrukwekkende muziektraditie, die uiteenloopt van door Frederic Chopin beïnvloedde walsmuziek tot opzwepende Caraïbische Tumba.
Kandace Springs, die bij haar vorige North Sea Jazz-optreden in een te kleine zaal stond, nam glorieus revanche in de Congotent met haar volledig vrouwelijke trio. Met haar krachtige stem bracht de zangeres uit Nashville zichzelf op de toetsen begeleidend een eerbetoon aan de vrouwen die haar inspireerden.
Drie kwartier voor het optreden van Brad Mehldau stroomde de Hudson al vol. Zijn trio, met bassist Larry Grenadier en drummer Jeff Ballard op drums, kwam vanaf de eerste seconde op stoom met een improvisatie vanuit een aanstekelijk diepe groove. Vanaf het tweede nummer haperde het geluid enigszins. Technici kropen op verschillende plaatsen in onmogelijke houdingen rond om de zaak weer recht te trekken.
Jacob Lusk van de groep Gabriels veranderde de Maaszaal in een megakerk. Als een volleerd predikant moedigde hij de mensen aan om verbinding te zoeken met degenen naast hen. Lusks rijke zangstem kreeg reliëf dankzij de doordachte arrangementen van violist Ari Baiouzian en toetsenist Ryan Hope.
Yuri Honing presenteerde in de Madeira zijn Peace Orchestra. De harp van Remy van Kesteren en de gitaar van Ella Zirina klonken gezamenlijk aangenaam tijdloos. Honings volle saxofoongeluid werd gedragen door zijn orkest, met bassist Tony Overwater en drummer Yoràn Vroom, totdat de wetten van de aardse zwaartekracht niet langer golden.
Branford Marsalis sloot het festival af met zijn superieur spelende kwartet. Afwisselend op sopraan en tenorsax bracht Marsalis op traditionele jazz gebaseerde stukken met een scherpe rand en een rauw soort energie. Ook pianist Joey Calderazzo, bassist Eric Revis en drummer Justin Faulkner beheersen hun instrument zo goed dat ze de dynamiek, de ritmiek en de harmonische structuren respectvol plagerig naar hun hand kunnen zetten. Muzikaal speelplezier en existentiële woede gaan bij het Branford Marsalis Quartet moeiteloos samen. Tijdens de blij-makende toegift klapte het publiek in de beste New Orleans-traditie enthousiast mee op de tweede en de vierde tel.
Ten slotte: dat witte wijn drinkende wijven en bier slempende barbaren hun mond niet kunnen houden tijdens concerten is erg genoeg, maar dat tijdens het magistrale optreden van het Branford Marsalis Quartet de toezichthouders van de zaal zelf een geanimeerd gesprek begonnen, duidt op de neergang van een mooie traditie op North Sea Jazz.
Meeste foto’s: Ron Beenen